زنجیره سرد به مدیریت دما برای کالاهای فسادپذیر اشاره دارد. این مدیریت به نگهداری کیفیت کالا از نقطه تولید تا تحویل به مشتری نهایی مرتبط است. زنجیره سرد تضمین می کند که کالاهای فسادپذیر در نقطه مصرف از لحاظ کیفیت در نقطه مطلوبی قرار داشته باشند. عدم نگهداری این کالاها در شرایط دمایی مناسب منجر به نتایج بسیار نامطلوبی می گردد. این نتایج نامطلوب شامل تخریب بافت محصول، تغییر رنگ محصول، ایجاد کبودی و رشد میکروب در محصول می باشد. مدیریت زنجیره سرد با ایجاد کیفیت در محصول باعث رضایتمندی مشتری، افزایش تقاضا و به طور کلی مراقبت از سلامت عامه مردم می گردد.
هر قسمت از زنجیره سرد، از لحظه تولید تا زمانی که به مشتری نهایی فروخته می شود، دارای مسئولیت های مختلفی است. هرگونه اختلال در این زنجیره، در انبارهای توزیع و حتی در فروشگاه‌هایی که محصول برای فروش قرار می گیرد، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. بنابراین حتی اختلال در یک بخش از این زنجیره تأمین، نتایج نامطلوبی خواهد داشت که مهمترین آن نارضایتی مشتریان می باشد.
کالاهای فسادپذیر
بسته بندی کالاهای فسادپذیر هزینه های بالایی را به زنجیره سرد تحمیل می نماید. محصولات به شدت آسیب پذیر مانند انواع گوشت، محصولات لبنی، میوه و سبزیجات و گل ها می توانند به سرعت در زنجیره سرد در صورت عدم توجه به دما آسیب ببینند. حمل و نقل و نگهداری در انبارهای توزیع مرکزی، بر کیفیت این محصولات تأثیر قابل ملاحظه ایی دارد.
مشتریان این نوع از محصولات در صورتی که در موقع خرید با کیفیت مناسب روبه رو نشوند، به شدت حساسیت بالایی از خود نشان خواهند داد. اقلام فسادپذیری مانند میوه و سبزیجات، گوشت تازه باید از مراکز معتبر خریداری شده و پس از آن در مرحله مصرف قرار گیرند. این محصولات در یخچال ها نگهداری می شوند. بعضی از میوجات و سبزیجات تازه در بیرون از یخچال نگهداری می گردند تا زمانی که به یک محل سرد برای انبارش منتقل شوند.
فضای سرد مناسب، به طور قابل ملاحظه ایی، نرخ زوال در مواد غذایی را کاهش می دهد. دمای پایین، سرعت رشد میکروارگانسیم ها و نرخ تغییرات شیمیایی در غذا را کاهش می دهد. این دو مورد، مهمترین موارد در ضایعات شدن مواد غذایی هستند. قسمت های مختلف یخچال دارای دماهای مختلفی می باشد. به طور مثال قفسه های بالایی در یخچال های سنتی اغلب خنک تر از قفسه های پایینی بوده است.
حمل و نقل کالاهای فسادپذیر
حمل و نقل کالاهای فسادپذیر احتیاجات مختلفی با توجه به دما، یکپارچه بودن بار و یکپارچه بودن حمل دارد. با توجه به احتیاجات خاص حمل یخچالی و انژری لازم در حمل مواد فسادپذیر، هزینه زنجیره سرد برای این نوع از محصولات از کالاهای استاندارد دیگر بالاتر می باشد. با توجه به این موضوع ریسک حمل و نقلی نیز در این محصولات بیشتر می گردد.
با توجه به موضوع فوق، انجام حمل و نقل یخچالی یک فرصت مناسب را برای شرکت هایی که در این زمینه امکان فعالیت دارند ایجاد می کند. افزایش مداوم استاندارهای زندگی و شرایط اقتصادی باعث می شود تا تقاضا برای لجستیک کالاهای فسادپذیر با رشد مواجه شود و شرکت هایی که مهارت لازم در اجرای مداوم این نوع از حمل را دارند باید بستری را ایجاد نمایند که خدمات خود را به در این زمینه گسترش دهند.
تجهیزات در زنجیره سرد
انواع تجهیزات در زنجیره سرد برای ناوگان حمل و نقل ایجاد شده تا محصولات فسادپذیر با دمای ایده آل نگهداری و حمل شوند.
- تجهیزات ایزوترمال (دما ثابت) در مواردی مانند دیواره، درب، سقف و کف کاربرد دارند که از تغییرات دمایی بین خارج و داخل کانتین ناوگان حمل جلوگیری می کند.
- تجهیزات یخچالی که منبع سرما غیر-مکانیکی دارند و می توانند دمای داخلی را کاهش داده و همان دما را نگهدارند. برای دمای متوسط خارجی معمولا بین 30 تا 20- درجه سانتیگراد قابل استفاده است.
- فریزرها که مکانیزم تولید سرما داشته و می توانند دمای داخلی را کاهش دهند و قابلیت نگه داشتن دما از 12- تا 20- را دارند.
حمل و نقل زمینی محصولات فسادپذیر
کامیون های یخچالدار برای حمل محصولات فسادپذیر سیستم های سرماساز متفاوتی دارند که می توانند مکانیکی یا غیرمکانیکی باشند ( یخ و یخ خشک نیز در برخی از کامیون ها جهت حمل استفاده می شود). از یخ خشک معمولا برای این منظور استفاده می شود که سرمای کالاها در حین حمل حفظ گردد.
حمل و نقل دریایی محصولات فسادپذیر
محصولات فسادپذیر که از طریق یخچال و فریزر در کشتی جابجا می شوند کاملاً مجهز به سیستم هایی هستند که گردش مناسب هوا را منتقل می کنند. همچنین امکان انتقال محصولات از طریق کانتینرهای یخچالی در کشتی وجود دارد که معمولا از آن با نام (reefer) اسم برده می شود. متصدیان لجستیک در این زمینه وظیفه تجمیع بار یا جداسازی بار را برعهده دارند. قبل از حمل محصولات فسادپذیر باید برگه نیازمندی دما تهیه شود تا نشان دهد دمای مورد نیاز برای هر محصول که باید در کانتینر یخچالی رعایت گردد چه عددی است.
حمل و نقل هوایی محصولات فسادپذیر
این نوع حمل بهترین حمل در جابجایی محصولات فسادپذیر است. هر فرودگاه یک قسمت مشخص برای انجام امور مربوط به کالاهای فسادپذیر دارد و در این قسمت ها، دما با استفاده از اتاق های یخچالی و فریزری کنترل می گردد. این قسمت با داشتن افراد متخصص و موارد بازرسی مختلفی تضمین می کند که محصول در تمامی ساعات با بهترین کیفیت و بهترین دما نگهداری می گردند.
پنج روش جهت کاهش زیان محصولات فسادپذیر
- زیان در محصولات فسادپذیر میتواند از طریق اطمینان از اینکه کل محصول تولید شده به مصرف کننده نهایی برسد، کاهش یاید. این بدان معنی است که تحویل محصولات فسادشدنی باید با توجه به نوع این محصولات در شلف فروش انجام گیرد. زنجیره سرد مکانیزیمی است که این مورد را کاملا در نظر می گیرد.
- زنجیره سرد مدت ماندگاری محصولات را به صورت قابل ملاحظه ایی افزایش نمی دهد. این فناوری از تکنولوژی صرفا برای این مورد به کار می رود که زمان قابل فروش یک محصول فسادپذیر در یک مدت زمان بسیار محدود طولانی تر شود. در واقع زمان در دسترس باید برای محصولاتی که به شدت فسادپذیر هستند به صورت بهینه استفاده گردد و نباید این زمان در محل نگهداری تلف شود.
- زنجیره سرد از طریق مقابله موقتی با قابلیت فسادپذیری زمان می خرد. این موضوع به صاحبین کالا اجازه می دهد تا زمان بیشتری برای خریداران خود ایجاد کنند و در نتیجه به ارزش اقتصادی بیشتری در بازار دست یابند. این امر به نوبه خود، معیشت اقتصادی را افزایش داده و هرگونه تلاش برای توسعه تولید را نیز توجیه می کند.
- افزایش عمر قابل فروش محصول از طریق بازارها، نزدیک تر شدن به شلف و برداشتن محصول توسط مشتری بهترین استفاده از زنجیره سرد است. در واقع، ضرر و زیان در محصولات فسادپذیر قابلیت اجتناب دارد. این ضرر در دست مشتریان نباید اتفاق بیفتد زیرا در این صورت از محصولات ما به عنوان زباله نام برده خواهد شد.
- انبارهای سرد نمی توانند ضرر و زیان در محصولات فسادپذیر را کاهش دهند. زیرا انبارها فقط یک قسمت از زنجیره سرد هستند. تمامی موجودی ها محدودیت زمانی دارند. حتی اگر یه قلم کوچک به اندازه یک دانه لوبیا در انبار رها شود، فاسد خواهد شد.
جمع بندی
محصولاتی که در یک کارخانه تولید می شوند ممکن است بسته به نوع محصول شرایط دمایی متفاوتی برای حمل داشته باشند. شناسایی دقیق این شرایط و تطابق طراحی فرآیندهای زنجیره سرد با شرایط حمل این محصولات می تواند منجر به ارتقای کارایی زنجیره سرد شود. با توجه به اینکه تنظیم دمای کانتینر همواره تقریب غیر دقیقی از دمای بهینه حمل محصولات است، لذا رعایت اصل پویایی در طراحی زنجیره سرد می تواند بهترین کیفیت در حمل محصولات فسادپذیر را محقق سازد.
به زبان ساده تر، اگر شما می خواهید در حمل محصولات خود کیفیت بالایی را داشته باشد در گام اول باید دمای مناسب هر محصول را شناسایی نمایید سپس هر دسته از محصولات را که دمای نزدیک به هم دارند در زنجیره تامین با هم حمل نمایید اینکار مربوط به اصل پویایی در زنجیره تامین است و طراحی و پیاده سازی آن در عملیات پخش و توزیع به سادگی امکان پذیر نمی باشد. لزوم برنامه ریزی دقیق، محاسبات هزینه و در نظر گرفتن سطح سرویس به مشتریان مهمترین مواردی است که باید در این نوع از زنجیره تامین در نظر گرفته شود.
منبع سایت: https://sipmm.edu.sg/logistics-transporting-perishable-goods-cold-chain-management/
